Docent Olga Majeau - Bij ons in de familie …
De Boekenweek is van start. Bij ons in de familie… over dat thema kan menigeen een boekje opendoen én over vol schrijven. Zo ook ik. Twee zelfs: een over mijn familie en een over die van mijn echtgenoot - stof genoeg bij ons in de familie.
Ach, in wiens familie ligt er eigenlijk géén verhaal richting vergetelheid te verstoffen?
Liefdes, ruzies, echtscheidingen, moord en doodslag, ontrouw, gemis, misbruik, humor, tragiek …: zo veel families: zo veel drama’s. Bij ons, bij mij, bij jou in de familie gebeurt het allemaal. Tolstoj zei het al: Elk ongelukkig gezin is ongelukkig op zijn eigen manier. Een verhaal kan al honderden malen verteld zijn, het jouwe is toch weer anders en een lezer blijft altijd nieuwsgierig naar wat er zich achter de gordijnen van de buren afspeelt. We smullen, lachen en huilen immers maar wat graag mee met andermans lief en vooral leed.
‘Niet aan beginnen,’ zeg ik wel eens gekscherend tegen cursisten die ik ga lesgeven in het goed op papier krijgen van hun familiehistorie. ‘Krijg je alleen maar gedoe mee, en in het ergste geval moet je nog diep in de buidel tasten ook. Een advocaat bekostigen als boze familieleden je voor het gerecht willen slepen kost je algauw een rib uit je lijf en heel wat slapeloze nachten. En ik kan het weten.’
Opgetrokken wenkbrauwen, besmuikte glimlachjes, verwachtingsvolle blikken. Ik chargeer natuurlijk, want een familiegeschiedenis schrijven, zeker als het die van jezelf is, is vooral ontzettend leuk (oké, én ontzettend tijdrovend). De zolder op en duiken in albums met foto’s van streng starende voorouders in sepiakleuren, van wie, als je geluk hebt, de volledige namen en geboortedata er in zwierig schoonschrift onder zijn genoteerd, de geur opsnuiven van vergeelde documenten waar de papiervisjes zich danig aan tegoed hebben gedaan, en inzicht krijgen in je stamboom: het grotere verhaal uitvogelen brengt je iets onuitlegbaar machtigs. Via oude bronnen heb je namelijk ervaren dat je deel uitmaakt van iets groters. Ook jij zult weer een verhalendoorgever zijn voor jouw nageslacht.
In het programma Verborgen Verleden, waarin mensen teruggaan naar hun stamwortels en letterlijk in de voetsporen van hun voorouders lopen, zie je zonder uitzondering de gelukzalige en verwonderde reacties aan het eind van zo’n aflevering terug: “Goh, dat die voorouder óók al muziek maakte; sjonge, dat mijn roots helemaal in noem-eens-een-verre-uithoek liggen, wie had dat ooit gedacht? Nu snap ik eindelijk dat …” en dan volgt er iets persoonlijks. Er wordt betekenis aan het eigen leven toegevoegd.
Je familiegeschiedenis kennen verrijkt je. Vaak begint het bij iets kleins. Een object, een anekdote, een brief. Iets waar je nieuwsgierig naar bent en wat uitmondt in iets groters. Door het op papier te zetten, ga je dingen beter duiden en krijg je, mogelijk, zelfs begrip voor gedrag van degenen die je voorgingen. Doorgegeven patronen herkennen werkt louterend. Ordening aanbrengen en taboes doorbreken ook. Jazeker, soms zul je op eieren lopen of op tenen trappen, maar dit is jouw blik en dus jouw verhaal, en dat wordt mooi. Ga maar eens te rade bij jou in de familie.
Olga Majeau, docent Familieverhalen
Een schitterend isolement (2015) en Eenzaam, de dapperen (2020)