Slecht nieuws is goed nieuws
Schrijvers geven lezers soms een extra leven. Ik heb het zelf meegemaakt. Ik was 12, had de laatste bladzijde gelezen en alles was omgedraaid. Opeens was het ongeloofwaardig geworden dat ik mijzelf was en niet de hoofdpersoon. Stiekem stond ik in de schuur tegen een tak ‘Lumos!’ te roepen. Na een paar keer zwiepen drong het tot mij door dat ik fictie had gelezen. Ik bleef onttoverd achter.
Tot zoveel inleving zijn mensen dus in staat, en dat zou je niet zeggen als je de krant openslaat. Lezen moeten we stimuleren, zou je denken, ter vergroting van het inlevingsvermogen. Maar juist wanneer het om nieuws gaat, is minder empathie beter.
De media schrijven namelijk ook een verhaal waar we ons in kunnen verliezen. Storende onderdelen worden door de redactie gefilterd, de overgebleven nieuwswaarde meten ze breed uit. Telkens met dezelfde welluidende de koppen: ‘Wereld staat in brand’.
Tijdens het lezen van goed geschreven rampspoed vergeten we onszelf, in de kern is de NOS-app hierin hetzelfde als een goed boek. Er is alleen een cruciaal verschil: waar romanschrijvers hun verhaal als leugen presenteren, vertellen journalisten hun wereld als werkelijkheid. En daarom biedt een reality check, zoals ik in de schuur beleefde, geen uitkomst. Nieuws is al reality. En dan ook nog eens eentje die gericht is op onttovering.
En juist in die shockmatige onttovering huist verzwegen geluk. We hadden die slachtoffers kunnen zijn, wat een shock, want we hebben het zo goed! We hebben het zo goed. Slecht nieuws is hier slecht, omdat de eigen situatie zo goed is. Slecht nieuws is goed nieuws. Maar die laatste toevoeging lees je natuurlijk niet in het nieuws, die moet je jezelf vertellen. Alleen wie zichzelf te veel inleeft, verblijft in de shock en gaat zijn eigen geluk ongeloofwaardig vinden. Op die manier wordt de onheil van het nieuws tot enige echte realiteit verheven. Deze arme mensen zijn dreuzels in een toverwereld waar ze geen vat op hebben.
Dat zoveel mensen geschokt zijn door slecht nieuws stelt me gerust. Maar ons inlevingsvermogen baart me zorgen. En ik wil zeker niet beweren dat de media een soort toverwereld scheppen, maar ze tonen ook weer niet de enige werkelijkheid. Lezers die dat vergeten kunnen onterecht menen in de fik te staan. Misschien helpt het als ze zichzelf even blussen in de schuur.
Over de auteur:
Tijmen de Kok (1988) heeft naast zijn studie wijsbegeerte aan de Universiteit Leiden bij verschillende bedrijven gewerkt als studieadviseur. Nu is hij bij de Schrijversacademie studieadviseur en studiecoach, en sinds kort student aan de Schrijversacademie. Verder schrijft hij af en toe een blog!